Talent in het onderwijs

Een onderzoek naar de mate waarin leerlingen binnen het voortgezet onderwijs zich gestimuleerd voelen om de talenten die ze bezitten te ontdekken en te ontwikkelen.

Focus op talent?!

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor talentontwikkeling in het voortgezet onderwijs. Uit onderzoek komt naar voren dat de leerresultaten van leerlingen beter worden op het moment dat zij begeleid worden met een focus op het versterken en het doen groeien van het eigen talent. Alleen is het Nederlandse onderwijs niet primair ingericht om talenten zoals creativiteit, zelfsturing, ondernemerschap en samenwerking te ontdekken en te ontwikkelen. Het reguliere middelbaar onderwijs is vooral gericht op de (cognitieve) basisvaardigheden. In welke mate voelen leerlingen zich dan eigenlijk uitgedaagd en gestimuleerd om de eigen talenten te ontdekken en ontwikkelen? Uit onderzoek komt naar voren dat 35% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs niet wordt gestimuleerd om het beter te doen zolang de resultaten voldoende zijn. Daarnaast concludeert de Inspectie van het Onderwijs in haar verslag van 2010-2011 dat docenten er onvoldoende in slagen om leerlingen op de juiste wijze uit te dagen zodat de leerlingen de eigen talenten kunnen ontdekken en ontwikkelen.

35% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs niet wordt gestimuleerd om het beter te doen zolang de resultaten voldoende zijn

Om in kaart te brengen of er een verschil is in het reguliere middelbare en het vrije middelbare onderwijs met betrekking tot de mate waarin leerlingen zich gestimuleerd voelen om de talenten die ze bezitten te ontdekken en te ontwikkelen voerde Sophie te Wieske dit onderzoek uit. Daarbij zocht ze naar antwoorden op vragen als: Wat verstaan de leerlingen onder talent? In hoeverre ervaren ze dat school bezig is het met ontdekken van hun talenten? In hoeverre voelen ze zich gestimuleerd om de eigen talenten te ontwikkelen? En welke veranderingen zouden de leerlingen op het gebied van talentontdekking en talentontwikkeling willen zien op school? Hierbij werd steeds de vergelijking gemaakt tussen het reguliere voorgezet onderwijs en het vrije voortgezet onderwijs en werd gekeken of er een verschil te zien was.

Wat is talent?

De laatste eeuwen is er een grote interesse ontstaan in het uitzonderlijk presteren van de mens, onder andere op het gebied van sport, muziek, wetenschap, kunst en zaken. Hierbij is er sprake van een wetenschappelijke discussie of dit uitzonderlijke presteren te danken is aan aangeboren of aangeleerde factoren, oftewel het nature-nurture debat. Tegenwoordig wordt talent gezien als ontwikkelbare begaafdheid die voor een deel genetisch van oorsprong is, maar persoonlijke eigenschappen en omgevingsfactoren zijn bepalend voor de mate waarin dat talent tot uiting komt.

Waarom de focus op talent?

Onderzoek van Dewulf (2010) toont aan dat wanneer leerkrachten in het voortgezet onderwijs de leerlingen helpen om de talenten die ze bezitten te ontdekken en in kaart te brengen, deze leerlingen betere schoolresultaten hebben, minder lang over hun studie doen en minder afwezig zijn. Dit effect wordt nog groter als de leerlingen ook begeleid worden om de talenten verder te ontwikkelen en doen groeien. Deze, in eerste instantie kleinschalig ogende, opbrengsten kunnen van grote invloed zijn op de hele samenleving. De complexvolle en spanningsvolle samenlevingen van tegenwoordig staan wereldwijd voor ingewikkelde problemen zoals opwarming van de aarde, economische crisis en conflicten tussen bevolkingsgroepen vanwege ideologische en religieuze verschillen. Hiervoor zijn de cognitieve opbrengstmaten als toetsprestaties, rapportcijfers en examenresultaten te beperkt, er wordt meer gewenst van de nieuwe generaties. Je zou kunnen zeggen dat de vraag óf bovengenoemde problemen opgelost worden afhangt van de talenten van de nieuwe generaties. Daarom is het van belang dat talenten (h)erkend en benut worden!

Resultaten

Uit de resultaten komt geen verschil naar voren tussen de leerlingen die les volgen binnen het regulier middelbaar onderwijs en leerlingen die les volgen binnen het vrije middelbaar onderwijs in wat zij verstaan onder talent. Zij vinden dat iedereen (mogelijke meerdere) talent(en) heeft. Daarbij omschrijven beide groepen talent als iets waar je goed in bent of waar je in uitblinkt. Ze voegen daarbij toe dat de vaardigheid wordt uitgevoerd zonder al te veel moeite en dat er plezier aan wordt beleefd. De leerlingen van de verschillende type scholen ervaren wel een verschil in de mate waarin school bezig is met het ontdekken van talenten. De leerlingen van de vrije middelbare school ervaren meer dat school bezig is met het ontdekken van talenten. Zij geven aan, in tegenstelling tot leerlingen van de reguliere middelbare school, dat ze door school gestimuleerd worden om zelf te ontdekken waar de eigen talenten liggen. De literatuur zegt hier nog over dat leerlingen de ruimte moeten krijgen om zelf de eigen talenten te ontdekken door op veel gebieden hun mogelijkheden te verkennen. Dit kan alleen door op een gebied iets te gaan proberen.

Op beide typen scholen noemen leerlingen verschillende veranderpunten. De leerlingen van de vrije middelbare school zouden meer vakken willen die niet gericht zijn op kunst en creativiteit zodat ze zich breder kunnen oriënteren en ontwikkelen. En op het gebied van talentontwikkeling zouden de leerlingen wat meer uitdaging willen zien. De leerlingen van de reguliere middelbare school zouden meer persoonlijke aandacht en begeleiding van school willen ontvangen. Daarnaast zouden ze willen dat school wat flexibeler is en hen meer de vrijheid geeft op het gebied van talentondekking en talentontwikkeling. Van der Ploeg (geciteerd in Berends, 2008) geeft aan dat leerlingen op hun best zijn als ze zelfverantwoordelijk zijn. Het is vanuit school belangrijk de leerlingen die zelfverantwoordelijkheid en vrijheid ook te gunnen.

Op verschillende gebieden de mogelijkheden verkennen kan alleen door het ‘gewoon’ te gaan proberen

Aanbevelingen

Scholen werd aanbevolen om actief aan de slag te gaan met talentontwikkeling omdat dit een positieve invloed heeft op de leerlingen. Hierdoor kunnen (onzichtbare) talenten zichtbaarder worden. Werken en leren vanuit de eigen talenten zorgt ervoor dat leerlingen meer zelfvertrouwen krijgen, gemotiveerder zijn en de schoolprestaties mogelijk vergroten.